Thời Gian Vàng Trong Cấp Cứu Bệnh Nhân Đột Quỵ Là Gì?

1. Giới thiệu về đột quỵ và sự nguy hiểm

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 trên thế giới và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành. Tại Việt Nam, mỗi năm có hơn 200.000 ca đột quỵ mới, trong đó 50% để lại di chứng nặng nề. Điều đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân không được cấp cứu kịp trong “thời gian vàng”, dẫn đến mất cơ hội phục hồi.

2. Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ là gì?

“Thời gian vàng” là khoảng thời gian tính từ khi bệnh nhân bắt đầu xuất hiện triệu chứng đột quỵ đến khi được can thiệp y tế kịp thời.

• Đối với đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não): thời gian vàng là 3 – 4,5 giờ đầu, khi có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết (rtPA) để làm tan cục máu đông.

• Với đột quỵ xuất huyết não: thời gian vàng cũng rất ngắn, cần phẫu thuật hoặc can thiệp nhanh để hạn chế chảy máu và giảm áp lực nội sọ.

 Nếu cấp cứu trong “thời gian vàng”, tỷ lệ hồi phục của bệnh nhân tăng gấp nhiều lần và giảm thiểu nguy cơ tàn phế vĩnh viễn.

3. Vì sao thời gian vàng quan trọng?

Não bộ là cơ quan cực kỳ nhạy cảm với thiếu máu.

• Sau 1 phút, hàng triệu tế bào thần kinh có thể chết.

• Sau 1 giờ, não mất đi hàng tỷ tế bào, ảnh hưởng không thể phục hồi.

• Nếu vượt quá 6 giờ, gần như toàn bộ vùng não bị tổn thương sẽ hoại tử, việc điều trị chỉ mang tính hỗ trợ chứ không còn phục hồi.

Do đó, “điều trị càng sớm – cơ hội sống sót và phục hồi càng cao”.

4. Dấu hiệu nhận biết đột quỵ cần cấp cứu ngay

Để tận dụng thời gian vàng, người nhà cần nhận diện sớm các dấu hiệu của đột quỵ bằng quy tắc FAST:

• F (Face): Méo miệng, cười không đều.

• A (Arm): Yếu hoặc liệt nửa người, không nâng tay lên được.

• S (Speech): Nói khó, nói ngọng hoặc không nói được.

• T (Time): Thời gian là vàng, hãy gọi cấp cứu 115 ngay.

Ngoài ra, các triệu chứng khác như: đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng, nhìn mờ đột ngột cũng cần đặc biệt chú ý.

5. Các phương pháp điều trị trong thời gian vàng

Tùy loại đột quỵ, bác sĩ sẽ áp dụng:

• Thuốc tiêu sợi huyết (rtPA): Chỉ hiệu quả trong 3 – 4,5 giờ đầu, giúp tái thông mạch máu não.

• Lấy huyết khối cơ học: Áp dụng cho bệnh nhân tắc mạch lớn, hiệu quả tới 6 giờ (thậm chí 24 giờ trong một số trường hợp chọn lọc).

• Phẫu thuật: Với đột quỵ xuất huyết, phẫu thuật lấy máu tụ và giảm áp lực nội sọ càng sớm càng tốt.

6. Cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả

Để giảm nguy cơ đột quỵ và hạn chế tình huống nguy hiểm:

• Kiểm soát huyết áp, tiểu đường, mỡ máu.

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Duy trì chế độ ăn lành mạnh, nhiều rau xanh và ít muối.

• Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày.

• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt cho người trên 40 tuổi.

7. Kết luận

“Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ” là yếu tố quyết định sự sống còn và mức độ hồi phục của bệnh nhân. Chỉ cần chậm trễ vài giờ, não bộ sẽ tổn thương không thể phục hồi. Vì vậy, khi phát hiện dấu hiệu đột quỵ, hãy đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức – đừng chần chừ.